Onderzoek: De mannen van Gushegu

Zo hoorden wij het verhaal van een jonge Konkomba man die in een afgelegen dorp woont. Hij trouwde met zijn tweede vrouw toen hij 20 jaar was omdat zijn eerste vrouw geen kinderen kon krijgen. Rondom haar zwangerschap hoorde hij van de andere mannen uit het dorp dat hij haar veel groene groentes moest geven, en er ook voor moest zorgen dat zij zo nu en dan ei en vlees kreeg. Zo gezegd zo gedaan. In de zwangerschap bracht hij zijn vrouw naar prenatale zorg als zij klachten had van buikpijn of overgeven en betaalde hij voor de medicijnen die zij voorgeschreven kreeg. Hij bracht haar, betaalde voor de zorg, en nam haar weer mee naar huis. Op een dag, terwijl hij op zijn land enkele kilometers van het huis aan het werk was, kwam zijn jongere broertje aangerend en vertelde hem dat zijn vrouw aan het bevallen was. Hij rende naar huis en kwam ongeveer een half uur later aan waar hij zag dat er meerdere vrouwen zich over zijn vrouw ontfermd hadden. Zijn vrouw werd naar een kamer begeleid waar zij onder de zorg viel van een van de oudste vrouwen, die in het dorp de functie vervulde van traditional birth attendant. De man wilde zijn vrouw naar het ziekenhuis brengen om daar te bevallen, een rit met de motor die met een vrouw met weeën circa 2 uur zou duren. De oudsten van het dorp, waaronder zijn oudste broer, besloot echter dat het beter was dat de vrouw in het dorp zou bevallen, en de man kon niets anders dan zich daarin berusten. Hij zette zich neer op een bank enkele meters van de kamer waar zijn vrouw lag te bevallen. Na een lange avond en gedeelte van de nacht beviel zijn vrouw van een gezonde zoon. Een gelukkig moment, maar het werk van de man begon nu pas echt. Hij zou namelijk over enkele dagen een groot feest moeten geven waarin iedereen uitgenodigd is dit heugelijke feit mee te vieren.

Dit is een van de vele verhalen die wij hoorden, en zo heeft elke man zijn eigen verhaal, zijn eigen invulling van de culturele kaders waarin hij leeft. In grote lijnen is het belangrijk het volgende te beseffen: de normen en waarden van de cultuur in Gushegu worden in stand gehouden door zowel mannen als vrouwen. Het is makkelijk om vanuit Westers perspectief te denken dat mannen meer betrokken moeten zijn, dat zij meer met hun vrouw moeten spreken, dat zij zich over de kinderen moeten ontfermen en hun vrouw moeten ontlasten in haar zwangerschap. Maar wat als dat niet eens in je opkomt? Wat als dat zo ver van je bed staat? Wat als zelfs vrouwen dit niet benoemen als reële optie? Uiteraard speelt cultuur een belangrijke rol in het dagelijks leven en in de uitdagingen die er zijn rondom de zorg voor zwangere vrouwen. Maar een cultuur veranderen gaat niet zomaar. Daarnaast is het goed de vraag te stellen welke veranderingen daadwerkelijk de sterfte van moeders en kinderen omlaag haalt zodat er zinvolle veranderingen ingezet worden, en niet alleen veranderingen die naar onze maatstaven goed lijken te zijn.

Er zijn nog een hoop uitdagingen om de moeder en kind sterfte terug te dringen in Gushegu. Een belangrijke rol is weggelegd voor de mannen in de gemeenschap. Met goede voorlichting naar hen toe, en liefde en respect voor hun rol kunnen er veel uitdagingen overwonnen worden en ben ik ervan overtuigd dat de zorg voor moeders en kinderen in Gushegu grote stappen kan gaan maken.

Joris Omvlee